İsrail-İran arasındaki füze savaşının “şimdilik” bitmesinin ardından dünya rahat bir nefes almıştı. Fakat kapitalizmin yapısal krizi ve onunla bağlantılı hegemonya mücadelesinin savaş hâlini yeryüzüne yaymış olması, bu nefesin kısa süreli olmasına neden oldu. Ve bu sefer gerilimin adresi ise Orta Doğu’dan sonra yüzyılımızın ikinci savaş coğrafyası olan Kafkasya.
Azerbaycan’ın Sputnik’in Bakü'deki bürosuna baskın
yapması[1]
ve ardından Rusya’nın Belgorod ve Yekaterinburg’da Azerbaycan diasporasının
önemli isimlerini göz altına alması[2]
bölgedeki gerilimi artırdı. Bu olayların üstüne iki devletin üst kademesindeki
isimlerin olayları yatıştırmak yerine yüksek perdeden konuşmaları Rusya ile Azerbaycan
arasındaki ve bölgedeki savaşımı su yüzüne çıkardı.
Kuşatma
SSCB’nin dağılmasının ardından Çeçenya, Dağlık Karabağ ve Abhazya’da
başlayan savaşlar 90’lar boyunca şiddeti çoğu zaman azalsa da devam etmişti.
Putin’in Rusya’da sağladığı “siyasi istikrar”, Kafkasya’daki savaş halini
görece dindirmişti. Fakat Gürcistan’da Saakaşvili ile başlayan renkli
devrimler, Rusya’nın Osetya’yı işgali ve Azerbaycan-Ermenistan arasındaki Dağlık
Karabağ savaşıyla çatışmalar günümüze kadar sürmüştü. Böylece Rusya’nın güney kapısı
Kafkasya, Moskova için bir gedik olarak kalmıştı.
Rusya’nın Ukrayna’da mağlup edilmek bir yana güç kazanması
ve Trump’ın “ateşkeste” ısrar etmesi AB ve İngiltere’den oluşan Avrupalı
emperyalistleri bu gediğe yöneltmiş durumda. Soykırımcı ve işgalci İsrail’in saldırılarıyla
İran’a ciddi zararlar vermesi de Avrupalı emperyalistlerin ve ek olarak Biden’den
kalma ABD’li “demokratların” bölgeye ilgilerini artırıyor.
Nitekim ABD’ye olan “ilgisini” saklamayan Paşinyan iktidarının
Bakü’nün salvolarının peşi sıra harekete geçmesi de bunun bir parçası. Sergey
Lavrov'un Ermeni Apostol Kilisesi'ne yönelik saldırılara karşı açıklama yapmasına
Paşinyan iktidarının sert tepki vermesi[3],
hızını alamayan meclis başkanı Alen Simonyan’ın Rus gazetecileri yozlaşmışlıkla
suçlayıp Rus televizyonlarının kapatılmasını istemesi[4]
potansiyel Zelenskilerin varlığını ortaya koyuyor.
Ermenistan ve Azerbaycan’ın kendilerinde Rusya’ya karşı hamle
yapma gücünü bulmalarının bir nedeni de güç kazanmış olmaları.
Dağlık Karabağ meselesinde Bakü’ye toprak kaybetse de
Azerbaycan, İran ve Türkiye gibi bölge ülkeleriyle ilişkilerini geliştirme
şansı yakalayan ve diasporadan stratejik yatırımlar sözü alan[5]
Ermenistan, Rusya’nın güç kaybetmesiyle bölgede güç kazanacağını düşünüyor.
Dağlık Karabağ meselesinde toprakların önemli bir kısmını elde
ederek içerideki meşruiyetini sağlama alan Aliyev iktidarı, petrol ve
doğalgazdan sağlanan sermaye birikiminin gücüyle “büyümeye” odaklanıyor. Bu
bağlamdaki hedefi de İran’a yönelik gelecekteki saldırılarla olgunlaşması
beklenen Güney Azerbaycan. Bu hedefe ulaşmasına bölgede güçlü olmasını
istemeyen Moskova’nın engel olacağının farkında olan Aliyev iktidarı, Moskova’ya
dişini göstererek boyun eğmeyeceğini şimdiden göstermeye çalışıyor. Fakat İran’ın
bölünmeye karşı göstereceği direniş ve Moskova’nın askeri gücü Azerbaycan ve
Ermenistan’ın hayallerini suya düşürebilir.
Öte yandan Moskova’nın yeni hamleleri kendisine yönelik
güney kuşatmasının farkında olduğunu gösteriyor.
Lavrov’un Kazakistan’la geçtiğimiz aylarda Ukrayna’nın gerçekleştirdiği
drone saldırılarında bu ülkenin hava sahasına kullanmasına dair görüşmesi[6]
ve Rusya’nın Afganistan’daki Taliban rejimini tanıması[7]
Moskova’nın Avrupalıların kuşatma girişimine karşı hızla ve güçlü harekete
geçtiğine ve geçeceğine işaret ediyor.
Avrupalıların “Hazırlığı”
Avrupalılar Rusya’yı kuşatmanın yanı sıra “içeriye” yönelik
hamlelere ağırlık vererek güçlerini konsolide etmeye çalışıyorlar.
İngiltere ve Almanya’nın “tehdit halinde karşılıklı yardım”
anlaşmasını imzalamaya yakın olması[8]
ve NATO Genel Sekreteri Rutte’nin “Çin NATO topraklarına saldırması için Rusya’yı zorlayacak”[9] demesi Avrupalıların
Rusya’nın “saldırılarına” karşı topyekûn cevap vermeye hazırlandıklarını
gösteriyor.
Diğer yandan ABD’nin Ukrayna’ya silah sevkiyatını askıya
alması[10]
ve Trump’ın Putin ile görüşmesinde ateşkesin bir an önce sağlanmasını istemesi[11]
Avrupalıların ABD’den çok kendi gücüne yönelmelerine neden oluyor. Fakat bu
durum üç “demokrat” ABD’li senatörün Rusya’ya yönelik yaptırımları reddettiği
için Trump’a karşı açıklama yaparak soruşturma başlatacaklarını[12]
belirtmesinde olduğu gibi Avrupalıların ABD’den ümidini tamamen kestiği
anlamına da gelmiyor.
Ve Rusya’ya yönelik kuşatmalarının ve saldırılarının biçimlerini
ve şiddetini değiştirip sürdürerek sonuç almaktan vazgeçmeyeceklerini de ortaya
koyuyor.
[1] https://www.aa.com.tr/tr/dunya/azerbaycanda-rus-haber-ajansi-sputnikin-2-calisani-tutuklandi/3619086
[2] https://jam-news.net/violence-against-azerbaijanis-in-russias-yekaterinburg-sparks-baku-moscow-tensions-opinions/
[3] https://oc-media.org/armenia-urges-russia-not-to-interfere-in-its-internal-affairs/
[4] https://www.ermenihaber.am/tr/news/2025/07/01/Ermenistan-Rus-televizyon-kanallar%C4%B1/308990
[5] https://armenpress.am/en/article/1222061
[6] https://eadaily.com/en/news/2025/06/30/lavrov-clarified-the-situation-with-the-flight-of-drones-of-the-armed-forces-of-ukraine-for-attacks-on-russia-through
[7] https://tass.com/politics/1985221
[8] https://www.politico.eu/article/uk-germany-mutual-defense-treaty-nation-olaf-scholz-joint/
[9] https://www.nytimes.com/2025/07/05/magazine/mark-rutte-interview.html?searchResultPosition=1
[10] https://www.evrensel.net/haber/559836/abd-ukraynaya-silah-sevkiyati-tamamen-durmadi
[11] https://harici.com.tr/rus-uzmanlar-trump-putin-gorusmesini-degerlendirdi-silah-sevkiyati-tamamen-durmali/
[12] https://kyivindependent.com/trumps-pause-on-russia-sanctions-under-investigation-by-senate-democrats-06-2025/
