BRICS’in “Sıradanlığı”

Dünya gündemi savaşlarla çalkalanırken ve “önemli” üyeleri çatışmalar içerisindeyken BRICS Liderler Zirvesi’ni 6-7 Temmuz’da Brezilya’nın Rio de Janeiro kentinde gerçekleştirdi. Önemli kararların alınması ve güç gösterisinin yapılması beklenilen zirve oldukça “sıradan” geçti. Bu “sıradanlıkta” BRICS’in iki büyük üyesinin liderinin, Rusya Devlet Başkanı Putin’in Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin tutuklama kararından dolayı ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in programının yoğunluğu nedeniyle[1] katılamamalarının payı büyük.

Hakeza zirvenin ardından yayımlanan bildirideki vurgular da bu sıradanlığı besledi. İran’a yönelik saldırıların kınanması, Gazze’de acil ve kalıcı ateşkes olması için çağrı yapılması, İsrail’in Lübnan ve Suriye’den çekilmesinin istenmesi[2] gibi artık vaka-yı âdiye’den sayılan sözlerle yetinilmesi sıradanlığın tercih edildiğine de işaret ediyor.

Fakat bütün bu “sıradanlığı” yaptığı tehditler bozan Trump, “gök kubbenin altında kaos” olduğunu tekrar hatırlattı.

Trump’ın Tehditleri

Gümrük vergileri uygulama kararıyla dünya ekonomisini sarsan ama kısa süre sonra geri adım atan Trump, bu sefer BRICS üyesi ülkelere ekstra yüzde 10 vergi uygulamakla[3] tehdit etti. Daha önce BRICS ülkelerini dolara alternatif bir para birimi oluşturdukları takdirde yüzde 100 vergi uygulamakla[4] zaten tehdit etmiş olması, Trump’ın BRICS’i ciddi bir “ekonomik” tehdit olarak gördüğüne işaret ediyor. Bunu da Trump doların “dünya standartı” niteliğini kaybetmesinin büyük bir dünya savaşını kaybetmekle eşit olduğunu[5] söyleyerek itiraf etti.

Trump bu “ekonomik” tehdidi dağıtmak için zirveye ev sahipliği yapmış olan Brezilya’yı gözüne kestirmiş durumda. Trump sabık başkan Bolsonaro hakkında açılan dava kapatılmadığı takdirde Brezilya’ya yüzde 50’lik gümrük vergisi uygulama tehdidinde bulundu.[6] Bu açıklamanın ardından Brezilya reali değer kaybetse de Devlet Başkanı Lula tehditlere boyun eğmeyeceğini ve Brezilya’nın ABD olmadan da yeni ortaklar bularak hayatta kalabileceğini[7] belirtti. ABD’nin Brezilya’nın Çin’den sonra ikinci ticaret ortağı olmasının yanı sıra Brezilya’nın ABD ile ticarette açık veren ender ülkelerden biri olması Lula’nın elini kısmen rahatlatıyor. Ayrıca Lula’nın bu açıklamanın ardından bir de uluslararası ticarette dolara olan bağımlılığının azaltılmasını[8] dile getirmesi Trump’ın gümrük vergisi tehditlerine karşı durmak isteyenlere cesaret veriyor. Ve BRICS’in “ekonomik” alanda nüfuzunu artırmasına imkan tanıyor.

Ekonomiye “Odaklanma”

Nitekim BRICS üyeleri de ekonomik alandaki bu imkanların farkında.

Zirvede Pekin adına söz alan Çin Başbakanı Li Qiang’in çok taraflılığı savunarak ekonomik kalkınmaya odaklanma çağrısı yapması[9], yine zirve sırasında Rusya Doğrudan Yatırım Fonu Başkanı Kirill Dmitriyev’in attığı tweette BRICS ülkelerinin küresel ekonomik büyümenin yarısını, dünya nüfusunun yüzde 45’ini ve küresel GSYİH’nin yüzde 40’ını oluşturduğunu belirtmesi[10] ve BRICS ülkeleri arasındaki iç ticaret hacminin 1 trilyon dolara ulaşması[11] BRICS üyelerinin ve “çevresindekilerin” gözlerini savaştan çok ekonomiye dönmesine neden oluyor.

Keza BRICS’e Ocak 2025’te resmen üye olan Endonezya ile Ocak 2024’te davet edilen Suudi Arabistan arasında 27 milyar dolarlık anlaşmanın[12] imzalanması da buna işaret ediyor. Ek olarak Rio’ya gitmeden önce Riyad’a uğrayarak anlaşmaları imzalayan Endonezya Cumhurbaşkanı Prabowo’nun Trump’ın gümrük vergisine de karşı çıkarak BRICS ve Körfez ülkeleriyle anlaşma yapmaya yönelmiş olması Trump’ın “dünya savaşını kaybetme” vurgusunun somut bir temele dayandığını gösteriyor.

Trump’ın vurgusu ve tehditleriyle BRICS’in ekonomik alandaki potansiyeli bir arada değerlendirildiğinde, Rio’daki zirvenin “sıradanlıkla” fincancı katırlarını ürkütmeme stratejisi güttüğünü ama Trump’ın bunu boşa çıkartılmaya çalıştığı görülüyor. Kapitalizmin yapısal krizinin dünyayı savaş alanına çevirdiği bir dönemde BRICS’in “sıradanlıkla” gözlerden kaçarak ekonomik alandaki büyümeyle askeri alandaki çatışmalarda güç kazanmaya izin verilmeyeceğini Trump açıkça ortaya koymuş durumda. Ve önümüzdeki dönemde de “Batı”nın askeri alanda yoğunlaşarak BRICS üyelerini zorlayacağı da oldukça büyük bir ihtimal.

---

[1] https://harici.com.tr/putin-ucm-karari-nedeniyle-brezilyadaki-brics-zirvesine-katilmayacak/

[2] https://brics.br/en/documents/presidency-documents/250705-brics-leaders-declaration-en.pdf/@@download/file

[3] https://www.bbc.co.uk/news/articles/c1dnz7gw92zo

[4] https://www.bbc.com/news/articles/cgrwj0p2dd9o

[5] https://www.livemint.com/news/us-news/fired-citi-banker-sues-bank-over-nightmare-comment-fallout-all-details-here-11752331124834.html

[6] https://www.bbc.com/news/articles/c784ee81y4zo

[7] https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-07-10/lula-tells-trump-brazil-can-survive-without-us-trade?srnd=homepage-middle-east&embedded-checkout=true

[8] https://www.reuters.com/world/china/brics-nations-resist-anti-american-label-after-trump-tariff-threat-2025-07-07/

[9] https://english.news.cn/20250707/2c06c7a7fa644ced8430c4a90573666a/c.html

[10] https://x.com/kadmitriev/status/1941945029183848630

[11] https://harici.com.tr/brics-ulkeleri-arasindaki-ticaret-hacmi-1-trilyon-dolara-ulasti/

[12] https://asia.nikkei.com/Politics/International-relations/Indonesia-Saudi-Arabia-unveil-27bn-plan-to-boost-ties-in-all-fields