5 Eylül 1938 tarihinde doğan Guglielmo Carchedi, Amsterdam Üniversitesi İktisat ve Ekonometri Bölümü’nde öğretim üyeliği yapmış Marksist bir bilim insanıdır. En önemli eseri olan “For Another Europe” ilk olarak 2001 yılında Verso Yayınları tarafından yayımlanmıştır. Bu kitap Mustafa Topal’ın çevirisiyle “Başka Bir Avrupa İçin” başlığı ve “Avrupa'nın Ekonomik Bütünleşmesinin Sınıf Tahlili” altbaşlığıyla 2009 yılında Yordam Kitap tarafından yayımlamıştır.
Kitabın iki savı olduğunu söyleyebiliriz.
İlk olarak Carchedi’ye göre Avrupa Birliği (AB), Alman oligopollerin önderlik ettiği Avrupa oligopollerin isteği doğrultusunda kurulan ve onların çıkarlarını önde tutan bir birliktir.
"Başta Komisyon ve Konsey olmak üzere AB kurumları, yalnızca ve basitçe oligopol sermayenin çıkarlarını diğer toplumsal gruplara karşı savunan araçlar değiller. Onlar aynı zamanda çok farklı sınıf ve grupların çıkarlarına da aracılık ediyorlar. Bir başka deyişle, bu kurumlar, çok farklı ve birbirleriyle çelişen çıkarları uzlaştırmaya çalışıp (bütün partilerin kendileri için belli ayrıcalıklar sağlamak istemelerine karşın) onları herkes için kabul edilebilir bir biçime kavuşturmaya çalışıyorlar. Ancak son tahlilde bu kurumların temel işlevi, oligopol sermayenin öncü rolünü sürdürmesini sağlamaktır." (s.63)
"Avrupa entegrasyonunun temel nedeni, bu projenin emperyalist doğası, özellikle de Alman oligopollerinin liderliği altındaki Avrupa oligopollerinin istekleridir." (s. 270)
İkinci olarak ise AB emperyalist bir birliktir ve kurumları ve yasaları aracılığıyla diğer ülkelerde üretilen değerlere el koyar.
"AB emperyalizmi şunlara işaret eder:
AB ülkelerindeki kapitalist işletmeler ile AB üyesi olmayan ülkelerdeki kapitalist işletmeler arasındaki emperyalist ilişkilere;
elde edilen değerin AB ülkeleri arasında paylaşılmasında eşitsiz bölüşüme;
AB kurumlarına ve böylece bu ilişkileri olanaklı kılan kurumlar tarafından yönlendirilen yasal açıdan bağlayıcı kurallara ve yasalara (örneğin Lome Konvansiyonu, AB-ACP (Afrika, Karayip ve Pasifik ülkeleri) Anlaşması, AB -CEEC (Merkez ve Doğu Avrupa Ülkeleri) Anlaşması, vb.) ;
bu kural ve yasalara uymaya isteksiz olanlara boyun eğdirmek için gerekli askeri güce (ileride göreceğimiz gibi, Batı Avrupa Birliği)."(s.200)
Carchedi eserinde üç kavramı öne çıkartır: Oligopol, değere el koyma ve emperyalizm.
Carchedi’ye göre bir sermayenin oligopol olabilmesi için bütün piyasayı şekillendirebilmesi ve piyasaya girebilme koşullarını diğer sermayelere kabul ettirebilme gücüne sahip olabilmesi gerekmektedir. AB yapısı itibariyle oligopol sermayeye bu güce sahip olabilmesini sağlayacak kurumları, yasaları ve işleyişi sağlamaktadır.
Ayrıca Avrupa oligopolleri, sermayelerini daha da büyütmek ve genişletmek için AB dışında üretilen değerlere de ihtiyaç durmaktadır. AB kurumları, yasaları ve anlaşmaları aracılığıyla oligopollerin daha fazla değere el koymalarını sağlar.
Emperyalizmin bir özelliği de bir ülkede üretilen değere zor ile el koymaktır. AB kurumları, yasaları ve anlaşmaları aracılığıyla zor kullanarak AB dışındaki ülkelerdeki değere el konularak AB içine taşınmasını sağlar ve bu AB'nin emperyalist yapısını ortaya koyar.
Eseri kıymetli kılan iki özelliği ise analiz şekli ve yetkinliğidir.
Carchedi, AB'nin ekonomik yapısını ve bu yapının birliğin işleyişi ile varoluşu üzerindeki etkisini ortaya koymuştur. Böylece AB'nin oligopollerin çıkarlarını önde tutan bir işleyişe sahip emperyalist yapı olduğuna dair görüşlerini belirtmişti. Yine yazar ortaya koyduğu bu görüşleri, nesnel verileri bilimsel bir analize tutarak temellendirmiştir. Dolayısıyla yazarın analiz şekli kitabın incelenebilir olmasını sağlamıştır.
Carchedi AB'yi yetkin bir şekilde Marksist yöntemle analiz edebilmiştir. Yazar özellikle üçüncü bölümde açıkladığı değer kuramı ile Marksist ekonomi-politiğe dair yetkinliğini ortaya koymuştur. Bu durum da kitabın AB'ye ilişkin en yetkin Marksist analiz olmasını sağlamıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder